Miejsce międzyplonów w nowym programie Krajowego Planu Strategicznego na lata 2023-2027
Międzyplony jak wiemy mają za zadanie pokryć glebę w okresie najbardziej narażonym na erozję, tak aby ograniczyć wymywanie składników do wód podziemnych, a przede wszystkim zwiększyć zawartość substancji organicznej w glebie. To podstawowe funkcje międzyplonów, aczkolwiek nie jedyne.
Dokonując wyboru roślin należy przemyśleć co chcemy uzyskać:
- rośliny o bogatym systemie korzeniowym będą mocno minimalizowały przemieszczanie się środków ochrony roślin w wodach powierzchniowych
- rośliny z rodziny bobowatych będą wzbogacały glebę w azot wiążący z atmosfery
- wydzieliny korzeniowe niektórych gatunków roślin będą ograniczać rozwój chorób i liczebność szkodników w glebie np. gorczyca mątwikobójcza, rzodkiew oleista czy aksamitka nicieniobójcza
- gryka, lnianka czy owies sprawią, że niemobilny fosfor będzie możliwy do odzyskania, ponieważ system korzeniowy tych rośliny wydobywa go z głębszych partii gleby i gromadzi w częściach nadziemnych.
Międzyplony to nie tylko korzyść dla stanowiska glebowego, ale również spora możliwość spełnienia nowych wymogów, począwszy od obowiązkowego kryterium Warunkowości zawartego w Filarze I płatności tzn.:
- GAEC 6 – zachowanie minimalnej pokrywy glebowej w okresie jesienno-zimowym (01.11-15.02) na poziomie min. 80% GO Gospodarstwa. Punkt ten można spełnić wysiewając na brakującym areale międzyplon ozimy.
- GAEC 7 – zmianowanie i dywersyfikacja upraw na GO dla Gospodarstw powyżej 10 ha. Punkt ten nakazuje corocznie zmienność upraw w plonie głównym na powierzchni 40% GO Monokultura upraw może być przerwana uprawą międzyplonów ozimych lub ścierniskowych – utrzymanych na tym areale przez min. 8 tyg. Punkt ten został odroczony do kampanii 2022/2023 składania wniosku.
- GAEC 8 – zachowanie obszarów nieprodukcyjnych w gospodarstwie na poziomie 4%. Poziom ten możemy zmniejszyć do 3% pod warunkiem uprawy na 7% GO międzyplonów lub upraw wiążących azot bez możliwości stosowania środków ochrony roślin. Punkt ten został odroczony w kampanii 2022/2023 składania wniosku.
W dalszej części artykułu przedstawimy jak możemy skorzystać finansowo wysiewając międzyplony. Zaczynając od Ekoschematów będących praktyką nieobowiązkową zawartą w Filarze I płatności, ale umożliwiającą otrzymanie dodatkowych płatności, gdzie jedną z możliwości spełnienia warunków Rolnictwa Węglowego jest wysiew międzyplonów ozimych i wsiewek śródplonowych. Są to praktyki najwyżej punktowane w Rolnictwie Węglowym umożliwiające Gospodarstwom przystąpić do kolejnych Ekoschematów. Należy pamiętać, że te praktyki rozliczane są w roku kalendarzowym składania wniosku. Warto tu również zwrócić uwagę, że ekoschematy obszarowe w obrębie rolnictwa węglowego nie można łączyć kiedy realizują ten sam cel bądź wykluczają się nawzajem – pomocna jest tu tabela ARiMR przedstawiająca te możliwości.
Jednym z programów, z których warto skorzystać w ramach kolejnych Ekoschematów są Obszary z roślinami miododajnymi – czyli wysiew mieszanki składającej się z co najmniej dwóch gatunków roślin miododajnych wg listy ogłoszonej w rozporządzeniu, na której zakazane jest stosowanie środków ochrony roślin oraz koszenie czy też wypas zwierząt w terminie do 31.08). Jest to program, który Gospodarstwa realizowały w poprzednich latach w ramach płatności za zazielenienie (obszary proekologiczne) EFA 1a – Grunty ugorowane z roślinami miododajnymi o współczynniku ważenia 1,5.
Dopłaty z Filaru II w zakresie międzyplonów również pozwalają zwiększyć dochód Gospodarstwa, choć są nieobowiązkowe jak Ekoschematy z Filaru I. Tu międzyplony ujęte są w Programie Interwencji Rolno-Środowiskowo-Klimatycznym gdzie praktyka: Bioróżnorodność na gruntach ornych może być realizowana na dwa sposoby:
- wieloletnie pasy kwietne – 3-9m o powierzchni co najmniej 0,1ha (10 gatunków roślin)
- ogródki bioróżnorodności o powierzchni 0,1-0,5ha (20 gatunków roślin)
Dopłaty w II Filarze są na etapie projektu, nie zostały podpisane, dlatego brakuje jeszcze listy roślin i dokładnych stawek.
Tak jak widzimy możliwości wykorzystania międzyplonów w nowym układzie dopłat jest naprawdę skomplikowana, aczkolwiek każde gospodarstwo może dostosować ich wysiew do swoich możliwości. Część z nich będzie pomagała nam spełnić trudne kryteria obowiązkowej Warunkowości, za które Gospodarstwa nie otrzymają dodatkowych pieniędzy, a część z nich (Ekoschematy czy dopłaty z II filaru) będzie realizowana by zwiększyć swój dochód. Należy jednak pamiętać, że programy zazielenienia (EFA), które mieliśmy do tej pory pozwalały nam skorzystać z dopłaty do powierzchni całego Gospodarstwa mimo że spełnialiśmy tylko 5% obszarów proekologicznych. W tym momencie zarówno w I jak i w II Filarze dopłaty dostaniemy tylko do powierzchni, na której została spełniona praktyka.